Xây dựng khung pháp lý cho chuyển đổi nền kinh tế xanh: Nhu cầu cấp thiết trong bối cảnh toàn cầu
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng và nhu cầu chuyển dịch sang phát triển bền vững trở nên cấp bách, việc thiết lập một khung pháp lý vững chắc cho quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh đang là yêu cầu tiên quyết đối với các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Nền kinh tế xanh không chỉ là một mô hình tăng trưởng mới gắn liền với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính về mức phát thải ròng bằng không (net zero), mà còn đòi hỏi sự chuyển biến toàn diện về pháp luật, chính sách, và tư duy phát triển.
Nhằm làm rõ các khía cạnh pháp lý liên quan đến quá trình này, ngày 03/12/2024, Trường Đại học Kinh tế - Luật (ĐHQG-HCM) phối hợp với Trường Đại học Paris I (Pháp) đã tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề “Khung pháp lý chuyển đổi nền kinh tế xanh”. Hội thảo là diễn đàn khoa học nhằm trao đổi, phân tích và đề xuất các định hướng xây dựng, hoàn thiện khung pháp lý thúc đẩy chuyển đổi kinh tế xanh tại Việt Nam trong tương quan so sánh với các hệ thống pháp luật tiên tiến trên thế giới.
Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Lê Vũ Nam nhấn mạnh rằng khung pháp lý cho nền kinh tế xanh cần được xây dựng một cách toàn diện và linh hoạt, bao hàm nhiều lĩnh vực như phát triển năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, thúc đẩy nông nghiệp bền vững, khuyến khích công nghiệp sạch và tăng cường bảo vệ các nhóm xã hội dễ bị tổn thương trước tác động của biến đổi khí hậu. Đặc biệt, ông cho rằng việc so sánh và học hỏi từ các mô hình pháp lý của các quốc gia khác sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam, đồng thời giúp rút ra bài học kinh nghiệm và tránh lặp lại các sai lầm trong hoạch định chính sách.
GS. Romain Boffa, đại diện Trường Đại học Paris Est Créteil, bổ sung rằng một khung pháp lý hiệu quả phải biết dung hòa giữa quyền sở hữu cá nhân và nghĩa vụ bảo vệ môi trường. Sự kết hợp chặt chẽ giữa pháp luật, các cơ chế thị trường và ý thức cộng đồng chính là nền tảng cốt lõi để đảm bảo phát triển bền vững và bảo tồn hệ sinh thái lâu dài.
Hội thảo cũng ghi nhận nhiều ý kiến chuyên sâu đến từ các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước xoay quanh các chủ đề thiết thực như quyền sở hữu và bảo vệ môi trường; trách nhiệm dân sự đối với hành vi gây ô nhiễm; vai trò của pháp luật trong việc thúc đẩy trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR); cũng như hoàn thiện khung pháp lý ứng phó với khủng hoảng khí hậu toàn cầu.
TS Trịnh Thục Hiền, Phó Trưởng khoa Luật Kinh tế, UEL, nhận định rằng trên thế giới đang nổi lên xu hướng đưa CSR vào khung pháp luật môi trường, thông qua việc yêu cầu các doanh nghiệp thiết lập hệ thống thẩm định và đánh giá tác động môi trường thường xuyên. Tuy nhiên, bà cũng lưu ý rằng nhiều quy định hiện nay vẫn còn phân mảnh, thiếu tính toàn diện và chưa gắn kết chặt chẽ với khung trách nhiệm pháp lý rõ ràng. Do đó, theo đề xuất của bà, Việt Nam cần quy định bắt buộc nghĩa vụ thẩm định môi trường như một phần không thể thiếu của CSR, qua đó tăng cường tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và sự tham gia của doanh nghiệp vào quá trình chuyển đổi xanh.
Hội thảo gồm hai phiên làm việc chính với sự tham gia của nhiều học giả uy tín như PGS.TS Võ Trí Hảo, GS Charles-Édouard Bucher, PGS.TS Nguyễn Ngọc Điện và GS Phillipe Chauviré. Việc tổ chức thành công sự kiện không chỉ đóng góp vào tiến trình nghiên cứu và hoạch định chính sách môi trường tại Việt Nam mà còn thắt chặt hơn nữa mối quan hệ hợp tác chiến lược giữa Trường Đại học Kinh tế - Luật và Trường Đại học Paris I – một trong những cơ sở đào tạo luật hàng đầu thế giới theo xếp hạng của QS World University.
